گفت‌وگوی علمی

محمّد رضا تاجیک

سلام بر شما بر این نکته باید توجه داشت که عقیده و فناوری به طرز شگفتی باهم رابطه دارند،همانطور که عقیده بر فناوری و نوآوری و تکنولوژی اثر می‌گذارد ،فناوری و نوآوری و تکنولوژی نیز بر عقیده اثر گذار است. برای مثال عقاید نازی ها سبب شد تا اولاً ادوات جنگی پیشرفته ای بسازند تا بتوانند نژاد برتر را در همه جا گسترش دهند و نژاد های پشت را نابود کنند و به خاطر عقیده دیگرشان که یهودیان عامل فقر و شکست آلمان بودند،روش های اعدام دسته جمعی درست کردند مانند اتاق های گاز. ویا در ایران در زمان جنگ ایران و عراق ،به خاطر اینکه ما نسبت به سلاح های شیمیایی نگاه حرام داشتیم سبب شد تا از این تکنولوژی استفاده نکنیم.پس عقیده بر ایجاد،استفاده و یا عدم استفاده تکنولوژی اثر گذار است. از سمتی دیگر، اکنونه که جنگ روانی و نرم در جهان صورت گرفته سبب شده تا عقاید مردم ،جهان بینی و پارادایم فکری نوجوانان و جوانان و قوه تخیل کودکان،زمین نبر شود و کشور های مختلف نه فقط غرب و نه فقط آمریکا ،با ارائه برنامه های مبتذل و سریال های بدردنخور چند صد قسمتی سبب شوند تا شیفت پارادایم و یا همان عوض شدن جهان بینی رخ بدهد و یک خودباختگی فرهنگی ،سیاسی،اجتماعی و ... را تجربه کند. پس بر اساس دیگر نیز باید گفت که تکنولوژی و فناوری مانند تلویزیون،ماهواره،موبایل و... با استفاده‌ از تمامی جنبه‌های رسانه ای سبب می‌شوند تا در عقاید تغییراتی رخ بدهد.

پرسش بسیار عمیقی مطرح کرده‌اید که پاسخ مطلق ندارد، اما می‌توان آن را از زوایای مختلف بررسی کرد. دیدگاه اول: ایدئولوژی مهم‌تر است! ایدئولوژی (عقیده، تفکر، نظام ارزشی و باورها)، مسیر حرکت جوامع را تعیین می‌کند. بدون ایدئولوژی، هیچ هدفی برای فناوری وجود ندارد. تصمیمات استراتژیک، سیاسی و فرهنگی، همگی بر اساس ایدئولوژی شکل می‌گیرند. مثال‌های تاریخی: کمونیسم و لیبرالیسم، مسیر جوامع را بدون توجه به پیشرفت‌های فناورانه تعیین کرده‌اند. ادیان و فلسفه‌ها، تمدن‌ها را قرن‌ها پیش از ظهور فناوری‌های مدرن هدایت کرده‌اند. رهبران فکری و ایدئولوژیک مانند سقراط، افلاطون، نیچه، مارکس، و گاندی، مسیر تاریخ را تغییر دادند بدون آنکه وابسته به فناوری باشند. جمع‌بندی: اگر فناوری را ابزاری برای تحقق اهداف بدانیم، پس ایدئولوژی مهم‌تر است، چون تعیین می‌کند که فناوری در چه جهتی استفاده شود. دیدگاه دوم: تکنولوژی مهم‌تر است! تکنولوژی (فناوری، ابزار، نوآوری‌های علمی و فنی)، جهان واقعی را تغییر می‌دهد و زندگی بشر را متحول می‌کند. توسعه اقتصادی، پزشکی، ارتباطات و حتی ایدئولوژی‌های جدید، همگی نتیجه پیشرفت فناوری هستند. ایدئولوژی‌ها در طول زمان تغییر می‌کنند، اما فناوری‌های مهم، جوامع را شکل می‌دهند و حتی بر ایدئولوژی تأثیر می‌گذارند. مثال‌های تاریخی: انقلاب صنعتی باعث سقوط فئودالیسم و ظهور کاپیتالیسم شد. اینترنت و هوش مصنوعی تفکر بشر را دگرگون کرده و حتی مفاهیم سنتی ایدئولوژیک را به چالش کشیده است. پیشرفت‌های پزشکی و فناوری‌های انرژی، کیفیت زندگی را تغییر داده‌اند، در حالی که ایدئولوژی‌ها به تنهایی چنین تأثیری نداشته‌اند. جمع‌بندی: اگر جهان را یک سیستم پویا بدانیم که به سمت پیشرفت می‌رود، پس فناوری مهم‌تر است، زیرا امکان تحول واقعی را فراهم می‌کند. دیدگاه سوم: تعامل متقابل ایدئولوژی و تکنولوژی ️ ایدئولوژی و تکنولوژی نمی‌توانند جدا از هم باشند. ایدئولوژی، مسیر را تعیین می‌کند، اما تکنولوژی، ابزار تحقق آن است. بدون فناوری، بسیاری از ایدئولوژی‌ها در حد تئوری باقی می‌مانند، و بدون ایدئولوژی، فناوری‌ها می‌توانند به ابزارهایی خطرناک تبدیل شوند. مثال‌های مهم: بمب اتم: فناوری‌ای که به دلیل یک ایدئولوژی خاص (برتری نظامی) ساخته شد، اما بعدها ایدئولوژی‌های صلح‌طلب آن را محدود کردند. شبکه‌های اجتماعی: ابتدا با یک ایدئولوژی آزادی اطلاعات طراحی شدند، اما حالا بر سیاست، جامعه و حتی روان‌شناسی افراد تأثیر گذاشته‌اند. انقلاب‌های تکنولوژیک (مانند هوش مصنوعی و بلاک‌چین): خود می‌توانند ایدئولوژی‌های جدیدی ایجاد کنند، مثلاً ایده تمرکززدایی در برابر قدرت‌های مرکزی. نتیجه‌گیری: ایدئولوژی و تکنولوژی یکدیگر را شکل می‌دهند و هیچ‌کدام به تنهایی کافی نیستند. پاسخ نهایی: بستگی دارد! اگر هدف و مسیر مهم‌تر باشد → ایدئولوژی اولویت دارد. اگر ابزارهای واقعی برای تغییر جهان مهم‌تر باشند → تکنولوژی مهم‌تر است. اما در نهایت، تعامل این دو تعیین‌کننده مسیر بشریت است.

برای ارسال پاسخ شوید.