در مجموع، ایران ترکیبی از انقلاب دوم و سوم است و هنوز آنها را تکمیل نکرده است (صنایع سنگین + بخشی از دیجیتال و اتوماسیون). در برخی نقاط مثل استارتاپ‌های فناوری و هوش مصنوعی، نشانه‌هایی از انقلاب چهارم دیده می‌شود ولی هنوز به‌طور سیستماتیک وارد انقلاب چهارم نشده‌ایم و از انقلاب پنجم بسیار دور هستیم.

انقلاب صنعتی پنجم (انسان‌محوری، انرژی سبز، پایداری): هنوز فاصله زیادی با این مرحله داریم. انرژی سبز، اقتصاد سبز و همگرایی انسان–ماشین به معنای جهانی آن وجود ندارد. البته پتانسیل انسانی و دانشگاهی بالاست، اما سیاست‌گذاری صنعتی و اقتصادی عقب مانده است.

انقلاب صنعتی چهارم (هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، داده‌های بزرگ): ایران در آغاز راه است. پژوهشگران و استارتاپ‌ها روی هوش مصنوعی و رباتیک کار می‌کنند، اما زیرساخت اینترنت، داده‌های بزرگ و صنعت دیجیتال بسیار محدود است و صنایع بزرگ کشور هنوز وارد دیجیتال‌سازی عمیق (Industry 4.0) نشده‌اند.

انقلاب صنعتی سوم (رایانه و اتوماسیون): استفاده از کامپیوتر، نرم‌افزار، کنترل عددی (CNC) و بخشی از اتوماسیون صنعتی در صنعت ایران رایج شد ولی به‌طور محدود و بیشتر در صنایع خاص (مثل نفت و خودرو). در مقایسه با کره‌جنوبی یا ترکیه، عقب‌ماندگی محسوس داریم.

انقلاب صنعتی دوم (برق، خط تولید، صنایع سنگین): صنایع بزرگ مثل خودروسازی، فولاد، نفت و پتروشیمی در ایران وجود دارد اما «خطوط تولید» در بسیاری از صنایع هنوز به‌روز نیستند و بهره‌وری پایین است و به تازگی کاستی برق به مشکلات صنعت اضافه شده است.

انقلاب صنعتی اول (بخار و مکانیزاسیون): ایران کارخانه‌های سنتی و مکانیزه را دیرتر از اروپا تجربه کرد، اما در صنایع نساجی، قند و سیمان از اواخر قاجار و پهلوی اول ورود موفقی داشت. امروز این مرحله به‌طور کامل پشت سر گذاشته شده است.

علم بی دین لنگ است دین بی علم کور

هرکه او ارزان خرد ارزان دهد گوهری طفلی به قرصی نان دهد غرق عشقی‌ام که غرقست اندرین عشق­ های اولین و آخرین مجملش گفتم نکردم زان بیان ورنه هم افهام سوزد هم زبان

درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد نهال دشمنی برکن که رنج بی‌شمار آرد

نقش ادبیات فارسی در حقوق بین اللمل مضمون این شعر سعدی "بنی آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش ز یک گوهرند چو عضوی به درد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار تو کز محنت دیگران بی‌غمی نشاید که نامت نهند آدمی" در ورودی ساختمان سازمان م...